Didier Eribon
”Powrót do Reims”

Wydawnictwo Karakter i Biennale Warszawa zapraszają na dyskusję poświęconą książce Didiera Eribona „Powrót do Reims” w przekładzie Maryny Ochab. W spotkaniu prowadzonym przez Grzegorza Sroczyńskiego, dziennikarza i publicystę Radia TOK FM i portalu Gazeta.pl, wezmą udział: prof. Joanna Krakowska, teatrolożka, profesorka w Instytucie Sztuki PAN, Maria Świetlik, antropolożka, aktywistka, działaczka Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Inicjatywa Pracownicza, Przemysław Wielgosz, redaktor naczelny polskiej edycji Le Monde diplomatique, Paweł Wodziński, reżyser, kurator, dyrektor Biennale Warszawa.

Trudno zdać sprawę ze wszystkich myśli i uczuć, które wywołuje ta książka. Raz po raz wzbierają w niej bunt wynikający z pamięci o poniżeniu oraz pewna specyficzna, pięknie opisana, melancholia kogoś, kto został wyrwany ze swojego pierwotnego świata. Eribon, nawiązując do myśli krytycznej Pierre’a Bourdieu, daje tu wspaniały przykład zapisu życia rozświetlonego – a zarazem przekroczonego – za pomocą narzędzi teoretycznych. Jego tekst bardzo ściśle łączy to, co intymne, z tym, co społeczne i polityczne. Wiąże wyniszczone pracą ciało matki z niesprawiedliwym podziałem w społeczeństwie, które trzeba zmienić: „Starzejące się ciało robotnicy ukazuje oczom wszystkich, czym jest prawda istnienia klas”.

Annie Ernaux

Anatomia wstydu i społecznego wykluczenia

Didier Eribon dorastał w biednej francuskiej robotniczej rodzinie, nie akceptującej jego homoseksualności. Jako młody chłopak zerwał ze swoim środowiskiem, by za wszelką cenę zacząć żyć innym życiem. Po latach wraca do rodzinnego domu i musi na nowo skonfrontować się ze swoją kondycją. Decyduje się wypowiedzieć to, czego przez całe życie się wstydził: mówi o biedzie, społecznym upokorzeniu, wykluczeniu. Przedstawia historię swojego awansu społecznego, a także losy rodziców i bliskich, którym, mimo prób, nie udało się zmienić statusu. Szuka odpowiedzi na pytania: jaka jest dziś sytuacja klasy robotniczej? Dlaczego jego bliscy głosują na prawicę? Jakie bariery muszą pokonać dzieci z rodzin o niskim kapitale społecznym? Na czym w praktyce polega społeczne uznanie?

Ta znakomicie napisana książka pomaga zrozumieć wiele aktualnych zjawisk polityczno-społecznych. Jest też rzadkim przykładem tekstu, w którym na równych prawach współistnieją odwaga intymnego wyznania i wnikliwa analiza socjologiczna.

Didier Eribon (ur. 1953) jest francuskim socjologiem i filozofem. Pracuje na uniwersytecie w Amiens, wykładał na wielu uczelniach, m.in. w Berkeley, Princeton, Cambridge i Walencji. Napisał kilkanaście książek poświęconych socjologii, filozofii, historii idei oraz gender studies. Do najważniejszych należą: biografia Michela Foucaulta (wydana także w Polsce), Réflexions sur la question gay; Une morale du minoritaire. Variations sur un thème de Jean Genet; La Société comme verdict. Classes, identités, trajectoires. Po polsku ukazały się także: rozmowa z Georges’em Dumézilem Na tropie Indoeuropejczyków. Mity i epopeje oraz rozmowa z Claudem Lévi-Straussem Z bliska i z oddali.

Powrót do Reims został kilkukrotnie przeniesiony na deski teatru, m.in. przez Laurenta Hatata oraz Thomasa Ostermeiera. Nad polską adaptacją książki Didier Eribona pracuje Paweł Wodziński i Biennale Warszawa.