Humanities in Transition

Marina Garcés, hiszpańska filozofka i eseistka, w swych książkach i tekstach krytycznych (New Radical Enlightenment, Humanitats en Transicio/Humanities in Transition), odnosząc się do sytuacji kryzysu kapitalizmu, skutkującego zarówno pogorszeniem się warunków życia, jak i ograniczeniem zasobów, zwraca uwagę na zwrot ku przeszłości, na poczucie bezsilności, blokujące jakiekolwiek możliwości interwencji, fascynację apokalipsą, która stała się podstawową narracją polityczną i społeczną, „oświecony analfabetyzm”, który warunkuje sposób myślenia o polityce i sprawowaniu władzy. Proponuje zmianę, odrzucenie w istocie konserwatywnych postulatów ochrony czy wręcz ocalenia kultury, nauki, środowiska itp., oraz – jak pisze Leticia Ybarra w wywiadzie dla La Grieta, opublikowanym następnie na łamach angielskiego wydania Krytyki Politycznej – „odzyskanie istotnego związku między wiedzą a emancypacją”. Zaczerpnięta z idei „Cities in transition”, przeniesiona na grunt humanistyki idea „Humanities in transition” oznacza codzienną praktykę, dokonywanie małych interwencji, działanie aktywne w każdym momencie.

W humanistyce szerzą się ubolewania i obawy, od nostalgii wzbudzanej przez spadającą wartość „sztuk,” które wyraźnie tracą poparcie w szkołach i na uczelniach po strach o kulturowe, etyczne i polityczne konsekwencje powrotu na złą drogę. W takiej sytuacji podnoszą się głosy protestu i przestrogi, natomiast wizjonerzy rozmyślają nad obietnicą humanistycznego renesansu za pośrednictwem cyfrowej utopii, kulturowego kapitalizmu czy debaty międzykulturowej. Uczucia, wizje i zobowiązania zostają uwięzione w spojrzeniu zdominowanym przez utraconą przeszłość lub przyszłość, która musi zostać oderwana od teraźniejszości, od tego co się właśnie dzieje, co robimy i od tego, czego nigdy nie zdołamy w pełni osiągnąć. Proponuję zatem, żebyśmy porzucili dyskusję o przyszłości humanistyki i w tym okresie przejścia i w ramach zmian, których częścią jesteśmy, zajęli stanowisko: powinniśmy działać aktywnie.

Marina Garcés