Ekonomia opieki, rewolucje opiekuńcze, suwerenność żywnościowa, alternatywy dla kapitalizmu
Zapowiedź
Biennale Warszawa buduje swój program na najbliższe miesiące wokół kategorii troski. Inaugurujemy kilka cykli spotkań i seminariów, podczas których spróbujemy wypracować nowe modele wsparcia, opieki, samoorganizacji i solidarności wobec obnażonej instytucjonalnej niemocy. „Ekonomie przyszłości”, „Plebs, dobra wspólne i alternatywy dla kapitalizmu”, „W kierunku solidarnego żywienia. Warszawa 2030+”, „Rewolucje opiekuńcze” oraz działania rezydencyjne to projekty będące reakcją na przedłużające się kryzysy w obszarach ekonomii, zdrowia i klimatu.
Wiosną ubiegłego roku, gdy trwał pierwszy lockdown, Biennale Warszawa prawie całkowicie zmieniło swój program, inicjując działania, które miały być odpowiedzią na wyzwania stawiane przez pandemię. Stworzyliśmy wówczas nowy, dwuetapowy cykl „COVID-19. Jaki świat po pandemii?”. Pierwszą część stanowiły teksty publikowane na zasadzie cyfrowego dziennika na naszej stronie internetowej – nasi bliscy współpracownicy i współpracowniczki analizowali w nim bieżącą sytuację i próbowali naszkicować możliwe postpandemiczne scenariusze polityczne, społeczne i ekonomiczne. Drugą częścią cyklu był program rezydencyjny skierowany do artystek i artystów, badaczek i badaczy, aktywistek i aktywistów. Nowy kształt otrzymały również dwa cykle wykładowo-seminaryjne. „Plebs, dobra wspólne i alternatywy dla kapitalizmu” przekształcił się w serię „Zaraza, plebs i alternatywy dla kapitalizmu”; „Ekonomie przyszłości”, prezentujące idee związane z nurtem heterodoksyjnej ekonomii, zostały natomiast poświęcone gospodarczym i finansowym konsekwencjom pandemii. Wydawało nam się wówczas, że istotne jest nie tylko zachowanie rytmu pracy naszej instytucji, ale przede wszystkim odpowiednia reakcja na nową sytuację. Uważaliśmy, że powinniśmy ją zarówno analizować, opisywać i komentować, szukać dróg wyjścia i pokazywać alternatywy, jak i tworzyć narzędzia wsparcia dla osób, które w wyniku nagłego kryzysu straciły możliwość pracy.
Nasz początkowy optymizm, że uda się zapanować nad pandemią, dawno wygasł. Gwałtowne zwiększenie liczby zachorowań i zgonów, częściowa zapaść systemu ochrony zdrowia, problemy związane z dystrybucją szczepionek, a także wielomiesięczna izolacja, towarzyszące jej zmęczenie, przygnębienie i depresja angażują nas dziś w debatę na temat ochrony zdrowia i życia, opieki nad chorymi i potrzebującymi pomocy, a także reprodukcji społecznej. Postanowiliśmy więc poświęcić najbliższe miesiące takim kwestiom jak ekonomia opieki oraz inna wycena pracy opiekuńczej; kryzys reprodukcji społecznej i alternatywne formy jej organizacji, w tym rozmaite oddolne, samozorganizowane inicjatywy opiekuńcze; solidarność żywnościowa w czasie pandemii w kontekście zmian klimatycznych; dobra wspólne.
Będziemy kontynuować cykl „Ekonomie przyszłości”, uzupełniając go o antropologiczny appendix, będący – jak pisze kurator Przemysław Wielgosz – rodzajem hołdu złożonego jednemu z najciekawszych i najśmielszych myślicieli społecznych ostatnich dekad: „pójdziemy tropem poszukiwań i propozycji zmarłego niedawno Davida Graebera, podejmując graeberowską analizę długu, gówno wartych i niedowartościowanych prac, komunizmu bazowego oraz antropologicznej teorii wartości”. Powracamy również do cyklu „Plebs, dobra wspólne i alternatywy dla kapitalizmu”, którego kuratorzy: Katarzyna Czeczot, Łukasz Moll i Michał Pospiszyl wraz z zaproszonymi gośćmi skoncentrują się na wyrwach w porządku społecznym, które wyłamują się z kapitalistycznej rzeczywistości: dobrami wspólnymi, marginesami i ludowym oświeceniu jako miejscami tworzenia nowych wspólnotowości. Zaczynamy cykl „Rewolucje opiekuńcze”, czyli serię wykładów i debat problematyzujących kwestię utowarowienia i prywatyzacji opieki zarówno w odniesieniu do pandemii, jak i w szerszym kontekście trwającego od dekad neoliberalnego kryzysu reprodukcji społecznej. Jego kuratorkami są Michalina Augusiak, Kinga Kurysia i Ida Ślęzak. Inaugurujemy program „W kierunku solidarnego żywienia. Warszawa 2030+”. Wspólnie z Fundacją Agro-Perma Lab i Krajowym Ośrodkiem Zmian Klimatu będziemy przyglądać się zmieniającym się zachowaniom żywieniowym w sytuacji pandemii, a także rozmawiać o możliwościach przebudowy globalnego systemu żywnościowego, alternatywnych modelach upraw i łańcuchach dostaw. Rozwijać będziemy także te działania rezydencyjne, które w sposób bezpośredni podejmowały kwestie opieki i dobra wspólnego. Monika Drożyńska przygotowuje pracę poświęconą trosce, Magda Mosiewicz zajmie się tematem wspólnot mieszkaniowych, Małgorzata Owczarska badać będzie zagadnienie relacji wody i ludzi w kontekście kryzysu klimatycznego, a Tytus Szabelski będzie zgłębić kwestie wyzysku na przykładzie jednej z największych firm świata.
Przyjęliśmy założenie, że nie uda nam się szybko powrócić do naszej stałej działalności w przestrzeni na Marszałkowskiej, więc wszystkie planowane wydarzenia odbędą się online. Jeśli pojawi się taka możliwość, przejdziemy na tryb hybrydowy. Wciąż mamy nadzieję, że w maju i czerwcu będziemy w stanie powrócić do działań offline.