Sztuka spółdzielczości

Weekend z ekonomiami społecznościowymi w sztuce i poza nią: prezentacje i wykłady Centre for Plausible Economies (CPE, Centrum Możliwych Ekonomii, Londyn) i Community Economies Research Network (CERN, międzynarodowa Sieć Badawcza Ekonomii Społecznościowych), działania artystyczno-ekonomiczne z Re:drawing the Economies (Prze-rysowując ekonomie), spółdzielnia artystyczna w skali 1:1

Sztuka spółdzielczości jest poświęcona eksperymentom z pogranicza sztuki i ekonomii, wspólnemu namysłowi oraz kolektywnej zabawie z ekonomiami społecznościowymi w sztuce i poza nią. Program jest efektem współpracy z Centre for Plausible Economies i Community Economies Research Network, które zajmują się ekonomiami społecznościowymi, czyli takimi systemami ekonomicznymi, które służyć mają społeczności, a nie akumulacji kapitału. CERN i CPE czerpią inspirację z feministycznej krytyki kapitalizmu, żeby lepiej zrozumieć i wspierać rozwiązania wobec niego alternatywne.

CERN zrzesza spółdzielnie konsumenckie i produkcyjne, sieci wymiany (maszyn, plików czy wiedzy), demokratycznie zarządzane przedsiębiorstwa, instytucje sztuki i kolektywy artystyczne na całym świecie – od Australii, Boliwii, Korei aż do Wielkiej Brytanii, Holandii i Polski. Ich celem jest oddolne i demokratyczne uspołecznienie ekonomii, rozumianej w jej codziennym, praktycznym wymiarze – tego jak, gdzie, dla kogo i z kim się pracuje, robi zakupy czy spędza czas wolny. Szukają alternatyw, które działałyby tu i teraz, w skali mikro i makro, codziennego życia i rozwiązań systemowych.

Centre for Plausible Economies jest centrum artystyczno-badawczym, które poszukuje alternatywnych rozwiązań problemu artystycznej biedy, artystyczną wyobraźnię wykorzystując w praktyce ekonomicznej. Program CPE odpowiada na rosnące zapotrzebowanie społeczne. Artystki i artyści zdają sobie sprawę, że większość z nich na rynku sztuki znajdzie raczej biedę i wykluczenie zamiast pieniędzy i sławy. Dlatego alternatywne światy sztuki powstają w tak zawrotnym tempie. Pojawiają się społecznie użyteczne muzea 3.0. Podejmowane są próby reformowania instytucji artystycznych w duchu feministycznych ekonomii. Artystki i artyści działają w skali 1:1, realizują swoje pomysły w kolektywnej praktyce, rzucają się w nurt społecznej wyobraźni. Nie tylko malują obrazy, ale też wynoszą je na demonstracje. Zakładają spółdzielnie oraz zakłady fryzjerskie, przebrane za dziki przemawiają na rzecz siostrzeństwa wszystkich istot, organizują strajki dla Ziemi. Program obejmuje nie tylko ekonomiczny wymiar tych przedsięwzięć. Jego celem jest podjęcie tych idei oraz dalsze rozbudzanie ekonomicznej wyobraźni i przesunięcie granic tego, co wydaje się możliwe – w sztuce i poza nią – choćby o parę jeszcze milimetrów.

Pierwszego dnia odbędą się wykłady i prezentacje artystek, kuratorek i teoretyczek związanych z CPE i CERN. Wystąpi inicjatorka CPE, Kathrin Böhm, zamieszkała w Londynie artystka, założycielka Company Drinks, przedsiębiorstwa artystycznego specjalizującego się w produkcji wód sodowych z owoców uzyskanych w efekcie spacerów po dobrach wspólnych, pokłosia czy wykorzystania roślin powszechnie, acz błędnie uznanych za niesmaczne. Każda wytworzona przez Company Drinks butelka jest równocześnie dziełem sztuki, a CD prowadzi swoje bary na lokalnych rynkach, w poważanych instytucjach i muzeach oraz na międzynarodowych targach sztuki. Binna Choi, kuratorka i dyrektorka CASCO Art Institute z Utrechtu, opowie o ewolucji CASCO ze „zwykłej” instytucji sztuki w instytucję dóbr wspólnych. Katherine Gibson, znana na całym świecie feministyczna ekonomistka, opowie o ekonomiach społecznościowych i o tym, dlaczego ekonomia oparta na obiegu pieniądza jest tylko wierzchołkiem góry lodowej.

Drugiego dnia zorganizowany jest piknik z Re:drawing the Economies (dosł. Prze-rysowując Ekonomie). Katherine Gibson i Kathrin Böhm pracują z mapami codziennych ekonomii. Są to diagramy wizualizujące, jak ludzie na co dzień starają się przeżyć, jak organizują swoje miejsca pracy czy systemy wymiany – z kim i gdzie pracują, co wytwarzają i co oferują, jak, z kim i na co się wymieniają, dla kogo to robią i po co. Takie mapy często są tworzone in situ, w trakcie warsztatów, są układane wspólnie z tego, co jest pod ręką, rysowane czy malowane, pozwalają ludziom lepiej zrozumieć systemy ekonomiczne, w których funkcjonują na co dzień. W Warszawie mapy będą tworzone wspólnie z zaproszoną grupą artystek i artystów, kolektywów i spółdzielni, jednak do wspólnego mapowania dołączyć się może każdy. Wszystko to w uroczej scenerii parku przed Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, gdzie zorganizowany będzie składkowy piknik. Rozpalimy chlebowy piec wybudowany w 2012 roku z inicjatywy Juliette Delventhal – artystki, szefowej kuchni i rezydentki U-jazdowskiego. Organizatorzy zapewnią ciasto do pizzy i obsługę, o przyniesienie składników proszeni są goście.

Istotnym elementem programu Sztuka spółdzielczości jest proces artystyczno-organizacyjny, którego zwieńczeniem będzie powstanie nowej spółdzielni pracy postartystycznej w Warszawie. Majowe spotkanie będzie okazją do jej pierwszej manifestacji. Nad spółdzielnią pracuje zespół w składzie: Adelina Cimochowicz, Kuba Depczyński, Kasia Kalinowska, Bogna Stefańska.

Kuratorem projektu jest Kuba Szreder, wykładowca akademicki, z wykształcenia socjolog, teoretyk sztuki i kurator, który od lat zajmuje się analizą ekonomii politycznej obiegu sztuki, wymyślaniem i praktykowaniem rozwiązań wobec niej alternatywnych.

Centre for Plausible Economies (Centrum Możliwych Ekonomii) –  założony w 2018 roku przez Kathrin Böhm i Kubę Szredera patainstytucjonalny ośrodek badawczy afiliowany przy Company Drinks w Londynie. Misją CPE jest refleksja nad ekonomicznym wymiarem sztuki współczesnej, rozbudzanie ekonomicznej wyobraźni i praktykowanie ekonomicznych alternatyw w sztuce i poza nią.

Community Economies Research Network jest międzynarodową siecią badawczą, łączącą badaczy i badaczki społeczne, aktywistki i aktywistów oraz ludzi sztuki, których łączy wspólne dążenie do lepszego poznania i popularyzacji społecznościowych ekonomii.

Twórcy i twórczynie