Plebs, dobra wspólne i alternatywy dla kapitalizmu
Kuratorzy: Katarzyna Czeczot, Łukasz Moll, Michał Pospiszyl
Seminarium odbywa się na platformie Zoom. Do każdego wydarzenia obowiązują osobne zapisy przez formularze na naszej stronie. Link do spotkania podamy mailowo. Po wykładzie przewidziana jest dyskusja, która będzie transmitowane na nasz kanał Facebook, a także nagrywana i archiwizowana na YouTubie i dostępna w Zasobach strony. Jeżeli ktoś nie wyraża zgody na upublicznienie wizerunku, prosimy o wyłączenie kamery i mikrofonu przez cały czas trwania wydarzenia. Pytania można przesyłać na czacie. Pozostawienie włączonej kamery i mikrofonu będzie jednoznaczne z wyrażeniem zgody na wykorzystanie wizerunku w sposób dorozumiany. Zachęcamy do włączenia się w dyskusję.
Drugi semestr cyklu zogniskowany będzie na problemie zewnętrza państwa, kapitału i historii. Skoncentrujemy się na wyrwach w porządku społecznym, które zarówno czasowo, jak i przestrzennie wyłamują się z kapitalistycznej rzeczywistości.
Nasze myślenie organizować będą trzy koncepcje:
– dobra wspólne jako transhistoryczne zewnętrze, pozornie anachroniczne i utracone w toku kolejnych fal grodzeń i prywatyzacji, a jednak powracające w walkach społecznych i organizujące horyzont przyszłości;
– marginesy jako przestrzeń pozornie poboczna i podrzędna, ale stwarzająca możliwość dyslokacji każdego porządku i każdego centrum; to przestrzeń stłumionych perspektyw, schronienie dla uciekinierów i zbłąkanych podmiotowości;
– ludowe, powstańcze oświecenie jako rodzaj podziemnej tradycji wyzwoleńczej, którą klasyczne oświecenie poddaje represji i stłumieniu, wymazując ją z historii.
Jakie możliwości daje krytyka kapitalizmu prowadzona z poziomu tych trzech liminalnych pojęć? Jakie korzyści przyniosłoby zderzenie ich ze sobą? Na ile mogą one stać się przyczółkami dla innego świata – świata rozciągniętej w czasie katastrofy ekologicznej? I co może z nimi zrobić plebs?
Czołowa teoretyczka i historyczka dóbr wspólnych i plebejskiej podmiotowości Silvia Federici zaprezentuje swoje najnowsze badania na temat roli kobiet jako strażniczek dobra wspólnego. Historyk Marcus Rediker przedstawi postać Benjamin Laya, radykalnego transatlantyckiego abolicjonisty rozwijającego oddolny i antyliberalny model oświecenia. Filozof Massimiliano Tomba naszkicuje marginesowy, podskórny nurt nowoczesnych rewolucji – radykalny, oddolny i czerpiący z samoorganizujących się form uprawiania polityki. Marta Petrusewicz opowie o alternatywnych wizjach nowoczesności, a Tomasz Rakowski o autonomii klas podporządkowanych w warunkach agresywnej modernizacji.
Model krytyki, do jakiego zamierzamy, będzie sięgał po to wszystko, co opiera się, umyka i nie daje się ujarzmić dialektyce historii. Zakładając, że w epoce kryzysu ekologicznego pociąg historii pędzi wprost ku przepaści, proponujemy zastanowić się nad tym, na ile można otworzyć inne możliwości historii, rozpoczynając od tych, którzy nie zmieścili się w wagonie.
Podstawowe pytanie dotyczyć będzie tego, czy i w jaki sposób można połączyć różne walki marginesowych podmiotowości. Jakiego modelu polityki wymagałby taki scenariusz? Do jakiego stopnia możemy korzystać z tradycyjnych form politycznych opartych na reprezentacji? I wreszcie: jakiego rodzaju narracja mogłaby posłużyć uwspólnieniu horyzontów?
Program:
28.01.2021 | 18:00 | czwartek
Marcus Rediker (wykład i spotkanie w języku angielskim, bez tłumaczenia)
Revolutionary Commoning: A Vision from the Eighteenth Century
(Rewolucyjne uwspólnianie: XVIII-wieczna wizja)
26.02.2021 | 18:00 | piątek
Silvia Federici (wykład i spotkanie w języku angielskim, bez tłumaczenia)
Body, Reproduction and the Commons. Perspectives for the Grassroots Feminism
(Ciało, reprodukcja i dobra wspólne. Perspektywy dla oddolnego feminizmu)
25.03.2021 | 18:00 | czwartek
Massimiliano Tomba (wykład i spotkanie w języku angielskim, bez tłumaczenia)
Re-imagining the Present. Alternative Trajectories of Modernity
(Teraźniejszość inaczej. Alternatywne trajektorie nowoczesności)
22.04.2020 | 18:00 | czwartek
Marta Petrusewicz
Alternatywne wizje i praktyki postępu na peryferiach XIX-wiecznej Europy
27.05.2020 | 18:00 | czwartek
Tomasz Rakowski
Przepływy, współdziałania, kręgi możliwego. Afektywne państwa w późnym socjalizmie i rzeczywistości postsocjalistycznej
Kuratorzy cyklu:
Zaraza, plebs i alternatywy dla kapitalizmu
(luty 2020)
Nieroby? Leserzy? Patologia? Grupy przypisywane do społecznego marginesu – włóczędzy, żebracy, ubodzy, bezrobotni – przyjęło się postrzegać jako „problem do rozwiązania”. Chociaż postulowano różne sposoby mierzenia się z nim – od represji i deportacji, przez edukację i pracę u podstaw, po upodmiotowienie i szerzenie świadomości rewolucyjnej – tym, co je łączyło, był paternalizm, opierający się na założeniu, że wykluczony plebs nie ma nic pozytywnego do zaoferowania.
Dziś, dzięki rozmaitym rewizjonistycznym badaniom, zyskujemy zupełnie inny ogląd wymazanych z historii i zepchniętych do szarej strefy. Zaczynamy dostrzegać ciche taktyki oporu, nieformalne sieci wsparcia i solidarności, alternatywne obiegi ucieleśnionej wiedzy czy subwersywne dążenia ku autonomii wobec państwa i kapitału. Na historię plebejskiej formy życia składają się losy kobiet oskarżanych o czary, górskich uciekinierów i bandytów, radykałów i heretyków z pirackich statków czy nielegalnych sieci migrantów. Zasadnicze jej czynniki to obrona starych i wytwarzanie nowych dóbr wspólnych, na które chcemy spojrzeć jak na laboratoria eksperymentujące z nie kapitalistycznymi formami życia.
W czasach katastrofy ekologicznej, kryzysu demokracji liberalnej, rozpadu społecznych więzi i nasilenia różnego rodzaju populizmów, chcemy zadać pytanie o perspektywy radykalnie demokratycznego, wspólnotowego i zrównoważonego „plebsizmu”. W odpowiedzi na nie pomogą nam czołowe badaczki i badacze dóbr wspólnych. Na naszym seminarium wychodzimy od rozpoznania, że w języku angielskim commoner to zarazem ktoś pospolity (common) i ktoś używający zdrowego rozsądku (common sense), ale zarazem zależny od dostępu do dóbr wspólnych (the commons) i nierzadko śniący o autentycznej rzecz-pospolitej (the commonwealth). Zakładamy, że to narracje plebejskie mają szansę radykalnie poszerzyć naszą polityczną wyobraźnię. Właśnie poszerzaniu politycznej wyobraźni ma przede wszystkim służyć organizowany przez nas cykl ośmiu dwudniowych spotkań (w formule: wykład i trzygodzinne seminarium).
(kwiecień 2020)
Historycznie epidemie odgrywały dwie funkcje. Służyły jeszcze silniejszej konsolidacji władzy, zwiększaniu ucisku i kontroli klas podporządkowanych, ale bywały także okresami rozpadu hierarchii, obowiązującego prawa i porządku. Zarazy, jak żadne inne wydarzenia w historii społecznej, sprzyjały myśleniu utopijnemu i fantazjom o świecie, w którym wszystko wywrócone zostaje na opak: konie dosiadają jeźdźców, panowie służą niewolnikom, zwierzęta polują na myśliwych. Podczas wykładów przyjrzymy się plagom jako wydarzeniom z historii społecznej. Zastanowimy się nad tym, jakie są ich przyczyny i możliwe konsekwencje, w jakiej relacji kryzysy epidemiczne mają się do kryzysów kapitału i katastrofy ekologicznej. Wierzymy, że to czas zaraźliwych idei.
Rozwój sytuacji epidemicznej uniemożliwia nam organizację naszych spotkań i zagranicznych podróży naszych gości. Liczymy, że za kilka miesięcy uda nam się wrócić do założonej formuły, a tymczasem proponujemy przejściowo zmienioną formułę seminarium: cykl wykładów online „Zaraza, plebs i alternatywy dla kapitalizmu”, przygotowanych przez kuratorów i kuratorkę projektu dla szerszej publiczności. Z osobami zapisanymi na seminarium spotykamy się po wykładzie poprzez video-chat. Mamy nadzieję, że taka formuła zyska zainteresowanie i pozwoli nam zbudować wspólnotę w tymczasowym oddzieleniu, wspólnotę nadziei na powrót do normalności, a nie do business as usual.
Program:
Kiedy człowiek zaczął chorować? Państwo, monokultura i patogeny
28.05.2020 | 18:00 | czwartek
Łukasz Moll
Siewcy zarazy, żniwiarze rewolucji. Jak uodpornić Europę na post-pandemiczny rasizm?
18.06.2020 | 18:00 | czwartek
Katarzyna Czeczot
Plaga i nowoczesność. Czy potrzebujemy potwornej polityki?