Seeing Stones and Spaces Beyond the Valley
Lista twórców i twórczyń
3 czerwca 2022 r. w przestrzeni Domów Towarowych Wars Sawa Junior w Warszawie zostanie otwarta druga edycja Biennale Warszawa, zatytułowana Seeing Stones and Spaces Beyond the Valley / Widzące kamienie i przestrzenie poza Doliną. Poświęcona jest ona relacjom władzy, kapitału i technologii. W wystawie oraz w programie publicznym weźmie udział pięćdziesiąt osób i grup artystyczno-badawczych. Artyści i artystki pokażą dwadzieścia pięć prac, z których dziewięć powstało na zamówienie Biennale Warszawa. Odnoszą się one ściśle do bieżącego kontekstu społeczno-politycznego, poprzez podejmowanie tematów reakcyjnej ideologii ukrytej za technologiami, inwigilacji obywateli za pomocą oprogramowania szpiegowskiego, technologii ochrony granic oraz roli infrastruktury w tworzeniu nowych struktur władzy, także w kontekście wojny w Ukrainie. Ta perspektywa dopełniona zostanie prezentacją alternatyw technologicznych, prototypów, idei, projektów spekulatywnych, które pozwalają nam wyobrazić sobie bardziej demokratyczną i równościową przyszłość.
Tytuł wystawy nawiązuje do motywu palantírów, czyli widzących kamieni z trylogii Władca pierścieni J.R.R. Tolkiena. Palantir to jednocześnie nazwa firmy technologicznej, założonej w 2004 roku przez Petera Thiela, konserwatywnego prawnika i inwestora, która zajmuje się zaawansowaną analityką danych, głównie na zlecenie rządu amerykańskiego. Druga część tytułu nawiązuje do książki Ramesha Srinivasana Beyond the Valley: How Innovators around the World Are Overcoming Inequality and Creating the Technologies of Tomorrow. Jej autor przedstawia alternatywne rozwiązania, obiekty i prototypy, które mogą stanowić przeciwwagę dla obecnego modelu technologicznego, stworzonego i zarządzanego przez prywatne, monopolistyczne korporacje we współpracy z ośrodkami politycznymi na całym świecie.
Lista twórców i twórczyń biorących udział w drugiej edycji Biennale Warszawa:
Anne Alombert, Clara Balaguer, Andrea Beste, Zach Blas, Border Emergency Collective, Tega Brain & Julian Oliver & Bengt Sjölén, Paolo Cirio, Forensic Architecture, Fabien Giraud & Raphaël Siboni, Kyriaki Goni, Vanessa Graf, Grow You Own Cloud (Cyrus Clarke & Monika Seyfried), Yuk Hui, Karolina Jarmołowska, Vladan Joler, Paweł Kobielus, Paul Kolling, Weronika Koralewska, Steffen Köhn & Nestor Siré, Luis August Krawen, Michał Krzykawski, Kuba Kulesza, Felix Lenz & Angela Neubauer & Eszter Zwickl, Ulises Ali Mejías, Metahaven, Joanna Murzyn, Helena Nikonole, Bahar Noorizadeh, Matteo Pasquinelli, Špela Petrič, Laura Poitras, Oleksiy Radynski, Daniel Ross, Jan Skoczylas, Ramesh Srinivasan, Jenna Sutela, Magda Szpecht, terra0 (Paul Kolling & Paul Seidel), Territorial Agency (John Palmesino & Ann-Sofi Rönnskog), Frederik De Wilde
Jedna część wystawy poświęcona została konserwatywnej ideologii Doliny Krzemowej, infrastrukturze służącej przesyłowi danych, materialności technologii, roli państwa w cyfrowych systemach inwigilacji i nadzoru oraz ekstraktywizmowi surowców i danych. Druga natomiast prezentuje alternatywy algorytmiczne, organizacyjne, ekologiczne i infrastrukturalne, pozwalające przezwyciężyć splot autorytarnej władzy i technologii.
Internet, chmura czy to, co pozwala nam doświadczać technologii jako „lekkich”, „zwinnych” czy „mobilnych”, w istocie opiera się na bardzo konkretnym szkielecie materialnej infrastruktury. Internet ma nie tylko swoją materialność, ale też ciężar, temperaturę i skład chemiczny.
Drugą warstwę nowego szkieletu władzy w kapitalizmie inwigilacji stanowią algorytmy. Potrzebują zebranych w centrach ogromnych zbiorów danych, żeby uczyć się rozpoznawania nowych wzorców, doskonalić umiejętność „przewidywania” przyszłości i przekształcać same siebie w coraz doskonalsze systemy reguł i funkcji. Równocześnie założenia, na których są oparte; kryteria, na podstawie których dokonują klasyfikacji; zasady, zgodnie z którymi działają, zazwyczaj są niejawne i ukryte. Nie wynika to tylko z braku kompetencji użytkowników, którzy nie znają języka programowania, ale też z prawa patentowego czy tajemnicy handlowej. Twórcy algorytmów i ci, którzy nimi dysponują, często chcą, aby ich sposób działania był ukryty. Dzięki temu w większym stopniu mogą wpływać na wybory, zachowania i potrzeby użytkowników.
Podczas Biennale Warszawa 2022 publiczność dowie się m.in., co łączy tolkienowski świat fantasy ze start-upami idealizującymi technologiczny postęp i ultrakonserwatywną, nacjonalistyczną polityką, a także dlaczego zamachy na World Trade Center odmieniły systemy pozyskiwania informacji cyfrowych.
Państwa używają przemocy wobec swoich obywateli oraz pacyfikują ruchy i inicjatywy prodemokratyczne zarówno na Zachodzie i Północy, jak i w krajach globalnego Południa. Wykorzystują do tego rozmaite technologie z obszaru analityki danych, inwigilacji czy algorytmicznego nadzoru. Takie działania uzasadniane są zagrożeniami terrorystycznymi. Relacje między technologią, polityką i autorytaryzmem to jeden z najważniejszych wątków tematycznych wystawy.
Algorytmy sztucznej inteligencji – stworzone w celu wydobywania (ekstrakcji) i klasyfikacji najbardziej intymnych danych – nie są w stanie wyjść poza odtwarzanie naszej przeszłości. Konsekwencją tego jest nie tylko brak możliwości odkrycia przez nie czegoś naprawdę nowego, ale również, co zdecydowanie bardziej niebezpieczne – odtwarzanie istniejących klasyfikacji, uprzedzeń i stereotypów. Podczas Biennale Warszawa artystki i artyści opowiedzą o tej niezwykłej dychotomii: regresywno-konserwatywnym charakterze z pozoru progresywnych technologii, które nas zewsząd otaczają. W swoich pracach poświęconych alternatywnym wizjom przyszłości, artystki i artyści będą próbowali przekonać, że to nie inteligentne maszyny, a tylko my – ludzie możemy wyjaśnić relacje przyczynowo-skutkowe między zjawiskami i stworzyć plan, który pozwoli nam zrealizować przyszłość, jakiej naprawdę dla siebie pragniemy. Aby to zrobić, powinniśmy w pierwszej kolejności wyjść poza ramy stworzone przez firmy, dyskurs, ideologię i praktyki Doliny Krzemowej.
Do programu publicznego zaproszeni zostali teoretycy mediów, filozofowie oraz badacze i badaczki nowych technologii, którzy poddadzą analizie i krytyce dotychczasowe modele technologiczne, ale także będą mówić o ideach i rozwiązaniach, które mogą stanowić dlań alternatywę.
Artystki, artyści, teoretycy i teoretyczki biorący udział w II edycji Biennale Warszawa:
